عوامل آسیبرسان به قالی دستبافت از جمله مباحثی است. که در طی سالهای مختلف مورد توجه بسیاری از کارشناسان فرش بودهاست. که مطالعه تکامل آن درمورد عوامل آسیب رسان به قالی وراههای جلوگیری ازآن که دریک تقسیم بندی کلی عوامل آسیب رسان به فرش دستبافت رابه دو گروه جدا تقسیم نمود.
مهمترین عوامل آسیب رسان زنده به ترتیب اولویت:
1- فرش دستبافت که از مهمترین فرشها میباشد و انسان به طریقهای مختلف باعث آسیب رسانی به این دستبافتهها میشود. مثلاً نباید باکفش پر از گل ولای بروی قالی قدم زد زیرا ورود گل ولای به درون پرز آنها باعث پوسیدگی زود هنگام آن می شود و همچنین مفروش نمودن اتاقها باابعاد فرش مناسب به اندازه اتاقها باعث طول عمربیشتر فرش میشود. اگر اتاقهای کوچک را با فرشهای بزرگ مفروش کنیم. بخاطر فشاراجسام سنگین و فشار دیوار باعث شکستگی کنارههای فرش وبرگشتن لبههای اضافی آن میشود. به هر حال استفادهٔ درست ازفرش درسلامت آن تاثیر دارد.
2- عوامل آسیب رسان زنده که مهمترین آنها ۱- انسان ۲- انواع قارچها و کپکها و سایر موجودات ذره بینی، انواع حشرات ۲- عوامل آسیب رسان غیر زنده: آب و هوا، نور مواد آلوده کننده هوا، گرما و رطوبت را نام برد .
3- انواع قارچها و کپکها و سایر موجودات ذره بینی (میتوان گفت رطوبت مهمترین و اصلی ترین عامل رشد موجودات ذره بینی به ویژه قارچها و کپکها است همانگونه که میدانیم قالی دستباف ترکیبی از ۳ نوع لیف گیاهی و حیوانی ۱- پشم ۲- ابریشم ۳- پنبه هر سه ماده مذکور در برابر رطوبت طولانی بسیار حساس و آسیب پذیر است. رطوبت زیاد باعث رشد قارچها و در مقابل کاهش بیش از اندازه آن حتی موجب شکنندگی الیاف طبیعی میگردد. بنابراین باید از نوسانات شدید رطوبت در محل نگهداری یا استفاده قالی دستباف جلوگیری نمود. وجود حداقل ۷۵ درصد رطوبت نسبی و دمایی بالاتر از ۱۵ الی ۲۰ درجه سانتیگراد محیطی کاملاً مطلوب برای ایجاد عوامل مذکور است.
4- حشرات: این گروه از حشرات را میتوان حشرات را میتوان حشرات کراتین خوار نامگذاری کرد که در مقابل حشرات کراتین خوار دو گروه دیگر وجود دارند که به نسبت آسیب کمتری به فرش میرسانند. ۱-حشرات سلولزخوار ۲-حشرات همه خوار در میان حشرات مضر میتوان بید را به عنوان خطر ناک ترین آنها بر شمرد. بیدها حشراتی هستند که دارای دگردیسی کامل هستند و عمده ترین مراحل رشد در دگردیسی به شکل تخم لارو شفیره پروانه کامل مرحله اصلی آسیب رسانی این حشرات به الیاف پروتئینی، مرحله لارو آنها میباشد. به عقیده کارشناسان لارو از کراتین موجود در الیاف پروتئینی پشم تغذیه میکند و باعث از بین رفتن بخش اصلی تشکیل دهندهٔ لیفهای پروتئینی در پشم میشوند. گفته میشود که لارو بید در طی چهار نسل قادر به نابود کردن ۴۲ کیلوگرم پشم است اما هنگامی که به پروانه تبدیل میشود دیگر نمیتواند به منسوجات خسارت خاصی وارد کند. زیرا دیگر قادر به تغذیه از طریق کراتینهای الیاف نیست. بهترین راه مبارزه با بید نظافت و تمیز کردن قالیها است. قالیها را هر سه ماه یکبار باید جا به جا نمود و تمام سطوح فرش پشت و رو در معرض جریان هوا به ویژه نور آفتاب قرار داد. نور آفتاب از عوامل اصلی در مبارزه با بید است. و از آنجایی که بید در انتهای پرز قالی تخمگذاری میکند بهتر است سالی یکبار الی ۲ بار آنها را به پشت خوابانده و ساعاتی در مقابل نور آفتاب قرار داد. کلیه مواردی که از آنه ا یه عنوان عوامل آسیب رسان زنده و غیر زنده نام برده شد تأثیر خود را عمدتاً بر روی انواع فرش دستباف میگذارند اما باید دانست که قبل از بافت و حتی هنگام بافت نیز ممکن است. لطمات زیادی به آن وارد شود. که در بلند مدت اثرات خود را نشان دهد به عنوان مثال پنبه و پشم و یا ابریشم مورد استفاده و این که کرم ابریشم و یا گوسفند عاری از هر گونه بیماری عفونی و قارچی و هورمونی باشد میتواند در کیفیت الیاف آنها مؤثر بوده و لذا از مقاومت بیشتری در مقابل انواع آسیبها برخوردار باشد. نوع رنگها وآلایندههای رنگدار و روشهای استفاده از آنها برای رنگرزی پشم و ابریشم میتواند در افزایش و کاهش طول عمر الیاف مورد استفاده در فرش تأثیر زیادی داشته باشد.
اگر بعضی ازقالی ها به دلایلی لوله شوند،تامدت زیادی مورداستفاده قرارنگیرند(مانند فرش های موزه)،رابایدمواداستانداردشدهضدبیدهمراهکنند.سوسک سیاه قالی ازدیگرحشرات آسیب رسان به فرش دستبافت است.که نام عملی آنATTAGENUSPICEUSاست.سوسک سیاه فقط الیاف پشم راازبین می بردوآسیبی به تاروپوداز پنبه نمی زند،این سوسک پس ازنفوذبه داخل پرزشروع بهجویدن انتهای آن می کندوباعث به وجودآمدن کانالهای درپرزقالی میشود.برای ازبین بردن این حشرهوجلوگیری ازتخم گذاریش باید ازحشره کشهای مخصوص استفاده کرد.نمونه یدیگر موریانه ها هستند که ازمواد سلولزی استفاده می کنندوباعث آسیب به الیاف سلولزی قالی می شود.این حشره درخاک زندگی می کند که باکندن حفره های خود را به اتاقهای که از قالی مفروش شده میرساند.برای جلوگیری ازآسیب رساندن موریانه بایدازموانع فیزیکی مانند مصالح ساختمانی محکم ومقاوم(لایه های بتن،موزاییک های پهن وبزرگ)واستفاده ازموادضدموریانهونظافت کف اتاق درهرچند مدتی یکبارازآسیب موریانه خاکی جلوگیری میکند.
انواع مختلف فرسودگی:فرسودگی درزمینه،فرسودگی لبههای قالی،فرسودگی درانتهای قالی فرسودگی درزمینه:1-بلندی پرزبهخاطر فرسودگی تغییر میکند اما بافت حلقه ها پنهان می ماند.بافت حلقه هااز جلوی فرش قابل مشاهده است.ساختار فرش وتاروپودآن به طورکاملقابل دیدن می باشد.هنگامی که تاروپود زمینه قالی مشخص باشد.آن قسمت راباید دوباره بافتواگرتاروپودبافته شده دراحاطه شده باشد تعمیرقالی بایدبه انتخاب فرد تعمییرکارباشد.گره های جدید که دربالای تاروپود زمینه مشخص است را می توان به حلقه های بافته شده متصل کرد و یا پرز جدید می تواندحلقه های بافته شده راپنهان می کند.و به این ترتیب ظاهرقالی بهتروبه حالت اولیه نزدیک میشود.درکل هدف یکدست کردن ظاهرقالی است.متصل کردن قسمت بافته شده به قالی طبق شرایطی ضروری می باشد.1-قسمت دوباره بافته شده بایدبه نسبت کوچک باشد،پرزهای اطراف بلند باشد نه آسیب دیده وکوتاه،قسمت دوبار بافته شده درقسمت های رنگی قالی باشد نه در قسمت تک رنگ آن،قسمت دوباره بافته شده دررنگهای تیره باشد نه روشن فرسودگی لبه ها:این نوع فرسودگی ازمتداولترین نوع آن می باشد.که عواملی باعث میشوداین فرسودگی بیشترشود.
بدون نظر