هوایی مرطوب ، فضایی تاریکی ، دمایی مناسب و کمی الیاف پشم محیطی کاملاً مناسب برای چرخۀ زندگی موجودات ذره بينی به ويژه انواع قارچها و كپك ها است، اما مهم تر از آنها برای ما”بید” می  باشد حشره ای که دارای دگر زیستی کامل است و آفت قالی می باشد . تعداد زيادي از فرش هاي نفيسي كه در گذشته بافته شده بودند و در اثر اين آفت از بين رفته و نابود شده اند وتنها نامی از آنها باقی مانده است. برای تهیۀ اولین لازمۀ فرش ابریشم (ابریشم خام) و همچنین مراحل تولید قالی متحمل رنجی بس دشوار می شویم ، ولی در حفظ آن غفلت خرج می کنیم. نگهداری قالی از یک گلدان کوچک بسیار ساده تر است و باکمی مراقبت می توان سالها از قالی سالم استفاده کرد.

باتغیراتی ساده فیزیکی در محیط زندگی بید می توان به راحتی این آفت را دفع کرد و با کمی اهمیت در محیطی که هم خودمان و هم قالیهایمان هستند می توان هم قالی سالم داشت هم تنی سلامت و از بروز این دسته مشکلات جلو گیری کرد.

در کل دو نوع بید وجود دارد که به پشم صدمه می‌زند:

۱- بیدِ لباس تحت عنوان: Moth

۲- بیدِ قالی تحت عنوان: Beetle 

این حشره ها به گونه ای عمل میکنند که اگر شما بعنوان مثال قالی دستبافتتان را تا کردید و گوشه منزل گذاشتید طی یه مدت خیلی کوتاه خودشون رو به فرش میرسونن وآسیب های خیلی بدی به قالی میرسونند. ممکن است بید خوردگی از روی قالی، زیر قالی و پشت یا از هر دو طرف آن باشد. به طوری که، تارها از رو یا زیر مشخص و گره و پرز قالی از بین رفته باشد. اگر قالی با ارزش و نفیس باشد، بالاخص قالیهای موزه ای، نباید تمام پرزهای باقیمانده از بید خوردگی را از قالی در آورد؛ بلکه همچنان بر حسب اینکه بید خوردگی از روی قالی است یا پشت آنها را مرتب کرد؛ ولی در قالیهای معمولی چه بید خوردگی از رو یا از زیر باشد، ابتدا خامه را با قلاب از قالی در آورده، محوطه بید خورده را از پرز قالی تمیز و کار مرمت را انجام می دهند.  • ترمیم بید خوردگی در قالی های معمولی و متداول خانگی وسایل: • قلاب پشت • خامه های مناسب قالی از لحاظ رنگ و جنس (برای تعمیر قالی از پشت) • قلاب رو یا قلاب خواب مشهد • خامه های مناسب قالی از لحاظ رنگ و جنس (برای تعمیر قالی از رو) ترمیم قالی با قلاب پشت: پس از تمیز کردن قسمت بید خورده، قالی را از پشت بر روی زمین پهن و زیر قسمت بید خورده ظرف گردی مثل کاسه قرار می دهند تا سر قلاب پشت به راحتی حرکت کند. سپس، خامه ای که مناسب با نقشه آن قسمت از قالی است و مقدار یاز نخ خامه خود قالی نازک تر است انتخاب و مورد استفاده قرار می دهند. به طور مثال اگر خامه قالی 5 دولا است از خامه 7 دولا استفاده می شود یا از خامه ای که به ضخامت خامه ساییده شده قالی است، استفاده می شود. اگر قالی به صورت 4/1  نقشه می باشد. براساس واگیره و قرینه قالی بر روی قسمت مرمت نقشه خوانی می شود. اگر قالی متقارن نیست و نقشه سرتاسری است، رفوگر باید طرحی مناسب با آن نقشه، گل قالی بر روی کاغذ پیاده کند. رفوگر باید در آن صورت مطابق گل قالی عمل مرمت را انجام دهد؛ چه به صورت بافت، چه به صورت قلاب پشت و رو که آن نیز نوعی بافت است رفوگر باید خامه را به صورت دولا بر روی نوک قلاب به پشت قرار داده، از پشت قالی یعنی از کنار یک تار که قبلاً گره بر روی آن سوار بوده فرو ببرد و یا پرز یا خامه ای را که از روی فرش بیرون می آید و قلاب پشت را از خامه رها کرده و از قالی درآورده سپس، دوباره خامه را دولا کرده و با نوک قلاب داخل طرف دیگر تار می کنند. این کار را گره به گره و رج به رج مطابق رنگ و نقشه خود فرش انجام می دهند تا کاملاً منطقه بید خورده پر شود. این نوع گره که توسط قلاب پشت بر روی قالی ایجاد می شود  به شکل U است، که به آن گره یو (U) نيز می گویند. پس از پهن کردن قالی روی زمین و چیدن پرزهای آن، روی آن کیله می کشند. اگر لازم باشد، با چکش روی آن می کوبند و بافندک کز می دهند سپس، روی آن پارچه سفیدی گذارده و با اتو ذغالی روی آن می کشند. میزان موگیری با قیچی باید باشد که پرز قسمت رفو هم سطح قسمتهای دیگر قالی باشد .

ترمیم قالی با قلاب رو: پس از تمیز کردن قالی از پرزهای بید خورده، قالی از روبروی  زمین پهن کرده و خامه ایی ضخامت خامه پا خورده قالی یا اندکی نازک تر از آن انتخاب و مطابق با نقشه عمل مرمت را انجام می دهند. قلاب رو یا خواب مشهدی را از روی قالی از کنار اولین تار که پرز آن  از بین رفته و قبلاً پرز روی آن سوار بوده در فرش فرو برده و از پشت در آورده، نخ دولا یا خامه دولا را از پرز جدا کرده و وارد طرف دیگر تار می کنند. سس آن را از پشت درآورده، خامه را گرفته و از رو در آورده این کار را خانه به خانه و رج به رج به انجام می رسانند.  پس از خاتمه این کار، تمامی عملیات قلاب پشت را که شامل موچینی، کیله کشی، اتو کردن و کز دادن است، اعمال می کنند . عمل قلاب رو همانند قلاب پشت است، فقط نحوه انجام آن تفاوت دارد. هر دو آنها نقش  پر کردن قالی به صورت یو (U) را دارند. هر دو قلاب وقتی مورد استفاده قرار می گيرند كه قسمت ترميم بسيار كوچك و به حد يك سکه 2 ریالی باشد. مانند: سوختگی قالی با آتش سیگار یا بید خوردگی در حد کم. در غیر این صورت، مخصوصاً بسیار نفیس همان طور که گفته شد در این نوع قالیها تا حد امکان پرزها را در نمی آورند.

بید خوردگی از روی فرش

چنانچه قسمت روی قالی بر اثر بید خوردگی یا ساییدگی از بین رفته باشد، به صورت زیر ترمیم می شود: وسایل لازم : • قلاب خواب مشهد یا قلاب بافت  • خامه قلاب پشت یا قلاب خواب مشهد را از زیر تار رد کرده و خامه مناسب با قالی را به صورت دولا توسط چنگک قلاب از زیر تار رد نموده و پس از آن دو سر خامه را از وسط خامه دولا شده در می آورد.

ترمیم بید خوردگی روی فرش با قلاب خواب مشهد

روش دیگر به این صورت است که دو تار را به صورت گره ترکی یا فارسی گره می زنند .

• مرمت بید خوردگی از پشت فرش • وسایل مورد نیاز: سوزن و خامه مناسب برای قالی قالی را از پشت روی زمین پهن می کنند. سوزنی را که چله ها را پاره نکند، با خامه همرنگ و مناسب قالی انتخاب کرده و به صورت حالتی از گره دوخت می زنند.

ودر پایان :

ترمیم بید خوردگی انواع فرشهای دستبافت تخصص ماست

اگر فرش شما هم مورد حمله بید قرار گرفته و آسیب دیده میتوانید از خدمات منحصر به فرد قالیشویی کریمی استفاده کنید و فرش خودتان را در کمترین زمان ممکن دقیقا عین روز اول تحویل بگیرید